Het ontstaan van de vereniging
Al 48 jaar is het stoomtreintje gevestigd in het Zuiderpark. Op één volgende generaties hebben als kind, met hun ouders of opa en oma, een ritje met het treintje gemaakt. Leuk om voor 100 jaar Zuiderpark herinneringen op te halen hoe het treintje in het park ontstaan is.
Eind 1974 werd door enkele bouwers van model-stoomlocomotieven het plan gesmeed voor de bouw van een spoorbaan in de open lucht, naar voorbeeld van in Engeland reeds lang bestaande banen. In de aanloopfase was het vinden van een geschikte locatie een grote hindernis. Pogingen op een industrieterrein in Bolnes en binnen de gemeente Rotterdam strandden om uiteenlopende redenen. Daarna verlegde de groep de aandacht naar de gemeente Den haag. Bij het volkstuincomplex aan de Meppelweg bevond zich een uitermate geschikte locatie. Na het aantrekken van de ´stoute schoenen´ kreeg een delegatie van de groep tijdens een persoonlijk gesprek met de toenmalig wethouder van Jeugd, Sport en Recreatie, de heer Vink, de toezegging dat hij zich voor de bouw van een spoorbaan aldaar zou inzetten. We noteren de datum 4 december 1974. Helaas (met de kennis van dat moment) liep dit spoor dood wegens bezwaren uit de volkstuinwereld.
Inmiddels had op 1 februari 1975 de oprichtingsvergadering van de Stoomgroep West plaats gevonden in de kantine van houthandel Vreeburg te Voorburg, één van de sponsoren van het eerste uur. Met éénmalige bijdragen van de oprichters werd een beginkapitaal aangelegd waarmee het eerste railmateriaal werd aangeschaft.
Direct na ontvangst van de staven en strippen startten op het erf van de firma v.d. Akker te Voorburg, de toenmalige werkgever van voorzitter Blom, de laswerkzaamheden voor de vervaardiging van railsegmenten. Als eerste moesten rechte rails worden gemaakt voor een modelbouw tentoonstelling in Bolnes, in maart 1975. Dit was de eerste 30 meter voor het eerste openbare optreden van de groep. Er werd gereden met stoomlocomotief Wielwaal van de heer v.d. Heiden, een 2-assige open goederenwagen en de eerste ´hoogzitter´ personenwagen. Hierna werd in hoog tempo een partij ronde rails in elkaar gelast om een rail-ovaal te kunnen sluiten.
Al snel bleek Baas v.d. Akker de aanwezigheid van vreemde types met een partij ijzer op zaterdag op zijn erf niet zo te zien zitten. Opnieuw werden de stoute schoenen uit de kast gehaald. Op voorspraak van stoomwals-machinist Joop Riepe werd een nieuwe werkruimte gevonden in het magazijn van wegenbouwbedrijf NBM aan de Zonweg in Den Haag. De NBM bleef lange tijd trouwe sponsor van de vereniging.
Na het afvallen van het Meppelweg-complex werd een nieuwe locatie ontdekt in het Zuiderpark, bij de ingang aan de Melis Stokelaan. Door in te praten op de verantwoordelijke ambtenaar werden de noodzakelijke procedures in werking gezet. Het Zuiderpark is gemeentegrond, er was dus een Raadsbesluit nodig. Hiervoor was veel aandacht in de pers, zoals in het volgende artikel in de Haagse Courant:
Tijdens de Raadsvergadering van 23 mei 1975 werd, tegen een symbolische vergoeding, het terrein zoals we dit nu nog kennen ter beschikking gesteld van de Stoomgroep West. Om de besluitvorming in de juiste banen te leiden waren diverse leden met hun stoom-modellen aanwezig. Ook werd gebruik gemaakt van het inspreekrecht. Nu de toestemming was gegeven kon de aanleg van het eerste rail-ovaal, met een lengte van ca. 250 meter, beginnen.
Het gereed gekomen railmateriaal werd in 1975, tijdens 30 jaar Bevrijding en Pinksteren, eerst nog ingezet voor ritten met publiek op het ‘Zuidwalland’. Dit was het braak liggend terrein van het voormalig ziekenhuis Zuidwal. Dit eerste openbare optreden van de Stoomgroep in Den Haag werd een enorm succes. Aan deze dagen, waar ook in de kranten weer erg veel aandacht werd besteed, heeft de vereniging veel vaste klanten over gehouden.
Volgende mijlpaal was de officiële ingebruikstelling van de 7 ¼ inch grondbaan (de huidige ‘kleine baan’) in het Zuiderpark, op 3 juli 1975. Wethouder van JSR Piet Vink voltrok de openingshandeling door het geven van een veilig sein aan de gereedstaande stoomtrein. Later bestuurde hij zelf een rondje de trein, getooid met machinisten-pet en onder toeziend oog van club oom ‘Ome Kees’. In zijn openingsspeech sprak de wethouder: “De gemeente kan in korte tijd heel wat, maar wat hier gepresteerd is, is ongelooflijk”. Hij doelde hiermee op de extreem korte bouwtijd van de spoorbaan. Namens de gemeente overhandigde hij aan de voorzitter een ingelijste foto.
In 1975 werd tevens gestart met de bouw van de verhoogde 3 ½ en 5 inch baan. Als waardering voor de verenigingsactiviteiten in het oprichtingsjaar werd Stoomgroep West door de Nederlandse Vereniging van Modelbouwers onderscheiden met de Taconis- aanmoedigingsprijs.
De periode 1976 – 1980
Gedurende winter en voorjaar 1976 werd de 3 ½ en 5 inch baan voltooid. De 7 ¼ inch baan werd bij het station voorzien van een omloopspoor. Ook werd gestart met de aanleg van de 540 meter lange ‘bosbaan’ welke bij de stenen dolfijn het pad moest kruisen. Elke zaterdag werden de bij de NBM gereed gekomen railstukken op de Ford Transit van v.d. Akker geladen, naar het Zuiderpark getransporteerd en daar aan elkaar geschroefd. In de loods aan de Zonweg ontstond inmiddels een onderstel voor een schaalmodel van een NS diesellocomotief type 2200. Naast staalplaat, buisprofiel, een dieselmotor, een Spijkstaal elektromotor, een generator en een BMW cardanas werden veel technische kennis en een groot improvisatievermogen gebruikt. Later zou de loc worden voorzien van een schitterende carrosserie en werd voor die tijd één van de mooiste 1:8 schaalmodellen in Nederland.
In maart 1976 werd bij de NBM aan de Zonweg een stoomdag gehouden. Er reden stoomwalsen, klein en groot, er was een spoor 1 baan en in de walsenloods was een expositie van stoom-modellen ingericht. Deze open dag trok zoveel publiek dat Joop Riepe later bij zijn verontruste directie op het matje moest komen om uit te leggen waarom het op zaterdag zo druk op het NBM terrein was geweest. Ook deze dag haalde ruimschoots de plaatselijke pers.
Hierna, ook nu nog, werden de stoomdagen in het Zuiderpark georganiseerd. De stoomwalsen reden op eigen kracht van de Zonweg via Binckhorstlaan, Hoefkade en Veluweplein naar het park. Terwijl er voor de rit voldoende water en briketten aan boord waren, werden bij een café op het Rijswijkseplein door de machinisten koffie en iets sterkers ingenomen…..
Op 30 april 1976 werd de verhoogde 3 ½ en 5 inch baan officieel in gebruik gesteld. Zomer 1976 werd in het kader van ‘Zuiderpretpark’ een begin gemaakt met het nu traditionele vakantie-rijden. In 1976 golden voor het eerste 7 ¼ inch ovaal de volgende tarieven: kinderen 25 cent; volwassenen 50 cent. Keetwagens van de NBM dienden in de begintijd als onderkomen voor de leden en het gereedschap.
20 februari 1977 werd op feestelijke wijze de eerste spa gestoken voor de bouw van de remise. Later bleek deze eerste steek zo´n 3 meter uit de richting geweest te zijn, een meetfoutje. In een sneltreinvaart werd in eigen beheer het grondwerk verricht, de fundering opgetrokken, werden raam- en deurkozijnen gesteld, de dubbele muren gemetseld en het dak aangebracht. Nog voor de start van het rijseizoen (Pasen) werd de aansluiting van de spoorbaan op de remise gerealiseerd en werd dit de stalling voor het rollend materieel.
Het gesjouw met locomotieven en wagons, eerst van en naar de NBM, later van en naar de loods van de plantsoenendienst aan de Loevesteynlaan, was ten einde. We kregen onze eigen water- en energievoorziening en in de remise werd een keukenblok en toilet aangebracht. Gelijk met de bouw van de remise werd het betonnen plateau voor de draaischijf gestort. De ingebruikstelling van de remise betekende het eind van het gastvrij verblijf bij de NBM.
Ook in het voorjaar van 1977 werd door NS de beveiliging van de spoorlijn Den Haag – Rotterdam Hofplein gemoderniseerd. Door contacten met aannemer Electrorail kreeg de Stoomgroep de beschikking over een compleet werkende overweginstallatie én een fraai seintoestel. Met man, macht en vooral kracht (het meeste van deze installaties zit namelijk onder de grond) zijn deze gedemonteerd en in het Zuiderpark volgens de regelen der kunst weer geïnstalleerd. Het seintoestel staat nog steeds werkend opgesteld in seinhuis 1.
In april 1977 rijdt de diesel NS 2200 de eerst rondjes en wordt gestart om haar te voorzien van een fraaie carrosserie. Bij een tussentijdse bezichtiging zou een van de leden hebben geroepen: “Dit lijkt niet op een 2200, dit is er een!”.
In de zomer van 1977 wordt de fundering gestort voor het eerste seinhuis, komt de Bosbaan gereed, wordt het station voorzien van een derde, doorlopend, spoor en wordt bij het station de keerdriehoek tussen Bosbaan en Kleine Baan voltooid. In het najaar worden de draaischijf en opstelsporen af gebouwd en koopt de Stoomgroep haar eerste draaibank. Wederom wordt de vereniging door de landelijke NVM in het zonnetje gezet door toekenning van de Taconisprijs voor clubs.
In 1978 werd de diesel NS 2200 officieel in gebruik genomen. Verder werden in dit jaar water- en elektra voorzieningen naar het station aangelegd en werd seinhuis 1 in gebruik genomen. In een kerkgebouw in St Pancras werd een Royal Scott, 4 personenwagons en een partij rails door de vereniging bezichtigd. Na een positief besluit op de ALV werd dit materieel eigendom van de Stoomgroep. Later bleek een grondige revisie noodzakelijk.
Door de jaren nam het beschikbare rollend materieel verder toe met door de vereniging gebouwde personenwagens en enkele stoomlocomotieven uit privé bezit zoals de Black V en de Nestor.
Het eerste lustrum in 1980 werd opgeluisterd met een daverende feestavond. Een welverdiende beloning voor de leden voor al het verrichte werk.
Hans
Lid Stoomgroep West Zuiderpark sinds 1975
